Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleeğlenceli bir düzen değildir. Hukuk, maşer ortamında insanoğluın fiilen nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Hak değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene bırakmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini yağdırmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kesinlikle namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanoğluın ekonomi ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte haklar, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir model, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-natür ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, beşeriyet seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birsonsuz düşün ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak belirten ufuklerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini yağdırmak için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın kâffesidür. Elan yaygın bir tanılamamıyla haklar, adalete yönelmiş maşerî evetşlakin düzenidir. Hukuk Sözcük Mazmunı Hukuk kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazı” kelimesinin çoğcelil “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na gereğince haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mazmunında da kullanılır. Uran Mazmunı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu sinein hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Mukannen bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak haklar, kendi ortamında taban olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri bahis kayran kısmına Özel Hukuk, eşhas ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun saksılıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun haysiyet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misil nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk kayranında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları dikilmek sinein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve tıkır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları kabil daha bir haklar dallarında daha bir yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi ufukleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan haklar, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik ortamında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Pratik Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Alınlanması) Hukukun kılgı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer ortamında canlı insanoğluın, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun yapısından meydana gelen gereksinimlerinı alınlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni dirimın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun natürel yapısına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına mütenasip başlamak zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de vabestedır; iktisadi yokluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile makul bir tertip şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak asıl kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere iki daha bir anlamda kullanılır. Hak esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mazmunında şahsi bir özelliği deyimler. Zat her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni sundurmak yolunda kalıcı ve değalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu ekonomi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe konseptı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar kayranında hukuki haysiyet olarak laf konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer sineindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini sineeren kurallar eksiksizü olarak haklar, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve tutmak durumunda bulunduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir haysiyet niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzumlu mevcut düzeni bakmak, gerekse onu değalışveriştirmeyi meşrulaştırmak sinein her bugün adalete saksıvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta alınmıza oturmuş haklar düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim haklar mazmunında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut haklar düzenlerinin namına mütenasip olup olmadığı açısından bir haysiyet ve istimara ölçüsü olabilir. Yine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve zararlı alınlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon denge ortamında olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Düzgülü olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşlakin uyacak, hem de bu maşerî dirimın pasış ortamında sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü katkısızlamaya çdüzenışacaktır.